İngilizlerin Mezhebi Ne? Küresel ve Yerel Bir Bakış Açısıyla Ele Alalım
Hadi gel, biraz farklı bir konuya dalalım! Bugün, “İngilizlerin mezhebi ne?” diye düşündüm. Sonra bir baktım, aslında bu soru biraz daha derin bir meseleye işaret ediyor. Hem Türkiye’de hem de dünyada din, inanç ve mezhep meselesi çok farklı şekillerde ele alınıyor. İngiltere’nin dini yapısını anlamak, aynı zamanda batılı toplumların din anlayışına da bir pencere açıyor. Ama önce, “İngilizlerin mezhebi ne?” sorusunun cevabına bakmadan önce bu meseleyi biraz küresel ve yerel açıdan ele almak iyi olabilir diye düşündüm.
İngiltere ve Din: Protestanlık ve Anglikanizm
İngiltere denildiğinde, ilk akla gelen mezhep kesinlikle Anglikanizm. Peki ama, “İngilizlerin mezhebi ne?” diye sorulduğunda, aslında çoğu kişi, bu mezhebin Protestanlık içinde nasıl bir yer tuttuğunu bilmiyor olabilir. Kısaca özetleyeyim: İngiltere’nin egemen dini mezhebi, Anglikan Kilisesi yani İngiltere Kilisesi. Bu, Protestanlık’a bağlı, ama Katoliklikten ayrılmış bir inanç sistemidir. Yani, İngilizlerin mezhebi aslında Protestanlığa dayanan bir din anlayışına sahip.
Şimdi, bazılarınız “Peki ya İngilizlerin çoğu dini inanç konusunda nasıl bir tutum sergiliyor?” diye sorabilir. Bunu da merak etmiyor musunuz? İngiltere’de dini inanç, giderek daha az belirleyici bir faktör haline gelmiş durumda. Birçok İngiliz, özellikle genç nesiller, dini törenleri ve gelenekleri sadece sosyal bir etkinlik gibi görüyor. Yani, İngiltere’de din daha çok geleneksel bir kimlik meselesi gibi algılanıyor. Zaten nüfusun büyük kısmı anglikan, ama birçok kişi kiliseye gitmiyor ya da dini inançları çok da aktif şekilde yaşatmıyor.
Türkiye’de Dini Mezhepler ve Farklı Bir Bakış
İngiltere’deki durumu düşündükçe, Türkiye’deki dini yapıyı da aklımdan geçirmeden edemedim. Türkiye’de din çok daha merkezi bir yerde duruyor ve mezhepler arasında daha belirgin bir ayrım var. Mesela, bizde Sünnilik genellikle ana akım dini inançken, Alevilik, Şiilik gibi mezhepler de daha belirgin bir şekilde toplum içinde yer buluyor. Bir de Türkiye’deki dini hayatın, toplumsal yaşamla daha sıkı bir şekilde iç içe geçtiğini söyleyebilirim. İngiltere’de ise dini inançlar biraz daha kişisel bir mesele gibi, yani herkesin dini pratikleri bireysel olarak şekilleniyor.
Bir başka fark da şu: Türkiye’de camiler, dini kurumlar, hac gibi ibadetler çok daha sık tartışılıyor. Dini bayramlar, kutlamalar halkın büyük bir kısmı tarafından aktif bir şekilde yapılıyor. Ama İngiltere’de durum farklı. İslam, Hinduizm, Budizm gibi başka dinler de var ve bu çeşitlilik dinin toplumsal yapısını biraz daha “sosyal bir alışveriş”e dönüştürüyor. Yani, din, sosyal hayatta daha çok bir kültürel etkileşim aracı oluyor, ciddi bir inanç meselesi olmaktan çok.
Anglikanizm: Kraliyet ve Dinin Bütünleşmesi
İngiltere’de Anglikanizm’in tarihsel olarak nasıl bir önemi olduğunu biraz da Kraliyet üzerinden inceleyebiliriz. Kraliçe II. Elizabeth, Anglikan Kilisesi’nin başıdır. Hatta 16. yüzyılda Kral VIII. Henry, Katolik Kilisesi’nden ayrılarak Anglikanizm’i kurmuştu. Bu, İngiltere’nin dini ve siyasal yapısında çok önemli bir dönüm noktasıydı. O zamandan bugüne, Anglikan Kilisesi hala devletle yakın bir ilişkiye sahip. Yani dini meseleler bazen doğrudan siyasi bir boyuta da taşınabiliyor.
Burada biraz şunu sorgulamak lazım: Acaba dini inanç ile devlet yönetiminin bu kadar iç içe olması, toplumsal açıdan nasıl bir etki yaratıyor? Örneğin, İngiltere’de din devletle bu kadar iç içe olduğu halde, dini inançlar çoğu zaman daha ılımlı ve daha az müdahaleci oluyor. İnsanlar kendi inançlarını serbestçe yaşarken, devlet de dinin özel bir mesele olarak kalmasını sağlamaya çalışıyor. Bu, Türkiye’de bazen tam tersi bir şekilde dinin toplumsal yaşamı şekillendirmeye çalıştığı durumlarla karşılaştırıldığında ilginç bir farklılık oluşturuyor.
İngilizlerin Mezhebi: Küresel Bir Perspektiften
Sonuçta, İngilizlerin mezhebi nedir diye sorarken, aslında bu soruya sadece bir inanç meselesi olarak bakmamak lazım. İngiltere’de mezhep, bireysel bir tercih ve toplumsal yapının bir yansıması olarak ortaya çıkıyor. Küresel açıdan bakıldığında, Avrupa’nın diğer birçok ülkesinde olduğu gibi, İngiltere de dini inançları kişisel alan olarak görüyor. Din, toplumu şekillendiren bir faktör olmaktan çok, bireysel hayatın önemli bir parçası haline gelmiş durumda. Bu bakış açısı, özellikle Batı dünyasında giderek daha yaygın hale geliyor.
Türkiye’de ise, dinin toplumsal yapıya daha fazla etki ettiği ve mezheplerin daha belirgin olduğu bir gerçek. Her iki ülkede de dinin toplumsal işlevi farklı olsa da, her iki toplumda da insanların inançlarına saygı gösterilmesi gerektiği bir ortak nokta bulunuyor.
Sonuç olarak, “İngilizlerin mezhebi ne?” sorusunun cevabı aslında oldukça katmanlı. Anglikanizm en yaygın mezhep olsa da, birçok İngiliz’in dini inançları pek aktif değil ve daha çok kültürel bir kimlik oluşturuyor. Bu soruya verilen cevap, aslında dini anlayışın toplumlar arasındaki farklılıklarını da gözler önüne seriyor.